Sheekada Kris: Safar lagu marayo qulubka iyo walaaca

Qulubku waxa uu noqon karaa sida iyadoo la taagan yahay gudaha dhisme gubanaya oo aan la doonaynin in laga baxo. Dadka intooda badan falcelintooda dabiiciga ah waxay noqon doontaa in ay baxsadaan. Laakiin Kris Corona halkaas ayuu fadhiisan lahaa isagoo ku xayiran, isagoo aan lahayn tamarta ama rabitaanka inuu baxo.

Taasi waa sida uu u sharaxayo la-dagaallanka uu la-dagaalamayo caafimaadka maskaxda. Kris, oo ah qof ku fiican muusiga, waxaa laga helay qulub aad u daran iyo walaac.

Qulubka iyo walaacu waxay u eg yihiin

Walaac ayaa u sheega Kris inuusan naf lahayn oo uusan marnaba yeelan doonin. waxa uu weyneeyaa cillad kasta, khalad kasta oo dhaca, dhab ah ama mala-awaalan, waxa uuna ka dhigaa caqabado aan laga gudbi karin. Maalmaha qaar, walaaca wuu guuleystaa, waxaana uu la soo toosaa dareen naxdin leh oo qeylo dhaan ah oo ku saabsan dunida iyo isaga naftiisa.

"Walaaca ma ahan kaliya ka warwarka cimilada; waa dareenkan aadka u badan ee inaadan naf lahayn oo aadan marnaba yeelan doonin. Haddii aan foodda ku leeyahay finan, guriga kama bixi karo maxaa yeelay waxaan dareemayaa inaanu qofna i aqbalayn qofka aan ahay. Haddii aan aad cunto u cuno ama aan sameeyo wax aanan jeclayn oo ku saabsan nafteyda maalintaas, waxaan dareemaa in qof kale uusan sidoo kale i jeclaan doonin."

Maalmo kale qulubka ayaa guulaysta, oo sariirta kama soo degi karo. Waa goobo naxariis darro: Qulubka ayaa isaga tamarta ka qaada, walaacuna wuxuu ku qanciyaa inuusan awood u lahayn nolosha inuu la tacaalo oo wuxuuba durba dareemayaa in uu aad uga daallanyahay in uu sii noolaado.

"Qulubku ma ahan kaliya dareemista murugo; waa inaad dareemayso inaad ku xayiran tahay meel aan wax kastaba wax ku fillayn. Waxay kaa dhigeysaa tamar la'aan, walaacuna wuxuu kugu qancinayaa in aadan xamili karin isdhexgalka. Waa goobo aan laga bixi karin." Noloshiisa oo dhan Kris wuxuu raadinayey siyaabihii uu uga bixi lahaa goobadan.

Safarkii Kris

Intii uu ilmaha yar ahaa, Kris had iyo jeer isma indho buuxin jirin oo badanaa wuxuu dareemayay inay wax ka khaldan yihiin isaga. Dareenkaas wuxuu ku bilowday markii laga dhigtay wax laga riwaayadsado si aan dhammaad lahayn taasoo ku salaysnayd inuu qaabkiisu ka duwan yahay ka carruurta kale ee dhiggiisa ah. Wuxuu noqday gooni-socod, isagoo aad uga walwalsanaa inuu sheego ama wax qaldan sameeyo. Waxa uu dareemay takoor, oo ay dhif tahay in uu rabo in uu la kulmo ama uu la macaamilo dadka. Markuu dadka kale ka go'ay, caafimaadkiisa maskaxduna wuu sii xumaaday.  

May ahayn ilaa uu 13 jir noqonayey, markii ugu horraysay ee uu khamro cabbo, markaasoo uu bilaabay inuu isbeddelo. Miisaan ayuu qaaday, markii u horraysay. Waxa uu ku turunturooday arrin ugu danbeyntii ku kalliftay inuu caadi dareemo. Wuu sheekeystay oo dadka ayuu la falgalay, oo ahaa wax uu si dhif ah horay u awoodi karay. Qol ilaa qol ayuu si fudud isugu qudbay. Xafladaha ayuu ka ciyaaray. Wuxuu raacdaystay muusikadiisa wuxuuna ku soo bandhigi jiray masraxyo isaga iyo kooxdiisu. Wuxuu ku noolaa noloshii uu heli lahaa haddii walwal iyo qulub ayna meeshaa dhigi lahayn. Wuxuu helay wax uu waxyaalaha madaxiisa ka guuxaya kaga baxsan karo sidaas ayaana uu u bilaabay isticmaalka maandooriyaha.  

In muddo ah, Kris wuxuu khamriga dhaafsan jiray walxo kale: Cokeynka, meth, wax kasta oo ka caawiya inuu ka adkaado qulubkiisa iyo walaaciisa.

"Sikhraddu runtii sikhrad ayey ahayd, inta uu xaaladdaa ku jirana, qulubka iyo walaaca waxay ahaanayeen qaar aamusan, sidii aanay jirinba. Laakiinse markaan miyirsaday, xaaladdu way sii xumaatay. Takoormid. Argagax leh. "

Bishii Abriil 2021, waxa uu ku soo toosay isbitaal ka dib markii uu ku jiray 14 maalmood, isaga oo aan xasuusan sidii uu halkaas ku yimi. Inta uu isla maqnaa, wuxuu ku ambabaray dad aan jirin. Wada-sheekaysi lala yeesho martigeliyaha bandhig hadal. Shaki sii khordhaya oo sheegaya in lagu daba jiro. Oo aysan waxba ka jirin.

Xaaladdaas maskaxeed ee daran waxay gaartay heer uusan isagu wax ka qaban karin. Waqti yar kadib, saaxiib ayaa ku caawiyey inuu soo kabto, wuxuuna si dhakhso ah u ogaaday in la tacaaliddii uu la tacaalayay caafimaadkiisa maskaxda ay sabab u tahay tagtadiisii hore, ayna ahayd xilligii uu la tacaali lahaa.

Caqabadaha caafimaadka maskaxda iyo ceebaynta

Kris wuxuu kusoo koray qoys aan la aqoonsaneyn walaaca iyo qulubka, iyo meelo uu la kulmay aaminsanaanta ah in raggu aysan wax caawinaad ah codsan. "Waxaad dhibaatooyinkaaga kula tacaalaysaa is-illowsiin ama aamusnaan.""

Men are statistically less likely to seek help for mental health issues compared to women, leading to underdiagnosis and untreated conditions, according to the Anxiety & Depression Association of America. Data from the Centers for Disease Control and Prevention (CDC) indicates that in 2022, the suicide rate among males was approximately four times higher than that among females. In kastoo ragga ay qiyaastii ka yihiin 50% dadka Maraykanka, waxay ahaayeen ku dhawaad 80% dadka is-dilaya.

Ku saabsan xeeladaha la tacaalidda

Soo kabashada, si kastaba ha ahaatee, Kris waxay bartay wax ka duwan-codsashada gargaarka ma ahan oo kaliya Caadi laakiin waa loo baahan yahay. Dabiibku wuxuu noqday xoogga kaxeynaya safarkiisa.

Waxa kale oo uu samaystay hawl-maalmeedyo anfacay. Maalin walba wuxuu aadi jiray jimicsiga oo u heelanaa abuurista iyo in la joogteeyo bulsho taageero bixisa.

Runtii, bulshadu waxay qayb weyn ka ahayd safarkiisa caafimaadka maskaxda. Shaqadiisii hore ee uu ka soo qabtay Go the Distance, Kris wuxuu dhisay bulsho isku lod ah wuxuuna ka helay ujeedo caawinta dadka kale ee wadaaga halganka kiisa la midka ah. Go Distance waa urur aan faa'iido doon ahayn (iyo shurako CareOregon) oo u heelan inuu ku taageero shakhsiyaadka soo kabashada iyada oo loo marayo jimicsi iyo xiriirka faca.  

"Ma nihin dabiibayaal; waxaan nahay kuwa isku fac ah. Laakiin mararka qaar taasi waa waxa ay dadku u baahan yihiin-qof wax fahmaya oo la jaanqaadi kara."

La tacaaliddu ma aha wax sahlan

Mid ka mid ah caqabadaha ugu waaweyn ee la tacaalidda qulubka iyo walaaca waa joogtaynta. Oftentimes the battle with mental health means starting over when the structures in place begin to fail

La'aanta joogtayntaas, wax walba oo nolosha Kris ka mid ah waa burburayaan. Inuu ka maqnaado hawlmaalmeedkiisa waxay keeni lahayd maalmo go'doon ah. Waxa uu si xad-dhaaf ah uga shaqeyn lahaa jimicsiga ama uu cuntada u jeesan lahaa si uu nafis uga helo. Wuxuu joojin lahaa shaqada, dib ayuu u soo bilaa lahaa, iskuna dayi lahaa inuu dib u soo celiyo gacan ku haynta, kaliya in goobada ay ku dhawaad hal sano iskeed dib u noqoto. Ma ahayn ilaa uu ogaaday inay fuuleen 15 rodol, uu joojiyay qoraalka subaxdii uuna ka maqnaa saddex bilood ka qaybgalka shirka AA-da taasi oo jug gaarsiisay-halkan ayuu joogay marlabaad.

"Xataa marka wax fiicani dhacaan, sida dallacsiinta, farxaddu waa kumeel gaar. Waxaan dareemi doonaa wax fiican muddo kooban, laakiin markaas kadibna maskaxdayda si degdeg ah ayey u tagtaa, 'Mudo intee le'eg ayay tani sii soconeysaa?' Taasi waa arrinta tilmaamaysa in qulubka iyo walaacu ay weli had iyo jeer jiraan. Oo wixii maalin shaqeeyaa, laga yaabo inuusan berri shaqayn. La tacaaliddu waa barashada maaraynta maalmaha markay wax kugu si yihiin iyo sii wadista isku-dayga si kastooy tahayba."

Way adag tahay marka qalabka la tacaaliddu uu guuldareysato, laakiin Kris marnaba ma joojiyo isku dayga. Maalintii uu ogaaday inuu aabbe noqonayo, wuxuu go'aansaday inuu tijaabiyo daawooyinka qulubka. Waxa uu rabay in uu hubiyo in uu sameeyey wax kasta oo uu awoodo si uu u soo xaadiro, goob joog u noqdo, u xasilloonaado, awoodna ugu yeesho siinta ilmihiisa wax kasta oo uu u baahdo.

"Waxaan ogaaday in aan u baahanahay in aan wax ogaado ka hor inta uusan ilmuhu dhalan. Ma doonayo inaanan aabbe wanaagsan noqon."

Maanta waa maalin wanaagsan

Markii la waydiiyay talooyinka uu u hayo dadka la dhiban caafimaadka maskaxda, jawaabtiisa waxay ahayd inay sii wadaan isku dayga, dibeddana u baxaan, raadsadaan caawimaad oo dhisaan bulsho.

"Waxa ugu fiican ee aniga ii shaqeynayay waa, jawi kasta aan ku jiree, marka aan qof la lugeeyo, waan amaanaa, waanan ku nafisaa."

Qulubka iyo walaacu way wada shaqeeyaan si kuu go'doomiyaan. Waxa la dareemaa in adduunku daqiiqad kasta ku dhammaan karo. Waa mid si cajiib ah kelinimo iyo daal badan loo dareemo kuna astaysan walwal joogto ah.  In kastoo ay jiraan caqabadahaas, Kris wuxuu ku sii adkeysanayaa rajada. Waxa uu qiray in la tacaaliddu ay mar walba noqon doonto geeddi-socod isbeddel leh laakiin ay ka go'an tahay in uu tooso oo isku dayo maalin kasta-isaga iyo cunuggiisa mustaqbalka dartood. Iyada oo uu isticmaalayo qalabkiisa-hawlmaalmeedka, bulshada, daaweynta, daawada iyo geesinimada uu u leeyahay inuu codsado caawimo-wuxuu dareemayaa diyaar inuu u yahay inuu mustaqbalka waajaho. Hadda, Kris wuxuu waxbarashadiisa ka sii wadaa Portland Community College wuxuuna u tababartaa tartanka Mountain Lakes 100.

"Waxaan dareemayaa rajo. Maanta waa maalin aad u fiican. Waxaan qabaa welwel-waxa ay noqon doonto marka ilmaha uu yimaaddo, waxa uu magaciisu noqon doono-laakiin ma ahan mid jiritaan ah. Ma ahan wax aad u badan. Laakiin waxaan kaloo ogahay inaan sii wadi doono qalab lagu ururinayo markaan dareemo sidii oo adduunku dhammaad yahay, marka aan dareemo inaan dhex taaganahay dhismahaas gubanaya, maxaa yeelay, waan ogahay maalintaas inay iman karto. Laakiin maan rajo dhigin, taasina waa dareen fiican."

*CareOregon si adag ayay u shaqeysaa si ay u hubiso in xubnahayaga iyo bulshadeena ay helaan khayraad tayo sare leh oo caafimaadka maskaxda ah.

If you or someone you love is struggling with mental health, or in recovery, visit us online to learn more and find resources. Haddaad ka tahay xubin Qorshaha Caafimaad Oregon, adeegyo kala duwan ayaa la caymiyaa. Learn more on our Mental Health and Substance Use Treatment page.